Warsztaty odlewnictwa wczesnośredniowiecznego
W Centrum Słowian i Wikingów w Wolinie, w chacie brązownika, odbywają się cykliczne pokazy i warsztaty wytwarzania ozdób przy użyciu narzędzi i metod wczesnośredniowiecznych. Jedną z technik wykorzystywanych we wczesnym średniowieczu, jaką prezentujemy, jest odlewanie ozdób z metali, takich jak brąz czy srebro. W warsztatach mogą wziąć udział zarówno rekonstruktorzy historyczni, jak i turyści. Prezentujemy kompletny proces produkcji ozdób od przygotowania modeli i form do wykończenia gotowego produktu. Uczestnicy w czasie warsztatów otrzymują potrzebne narzędzia i poznają techniki wykorzystywane we wczesnym średniowieczu, korzystając z odpowiednio wyposażonego warsztatu brązownika, a na koniec mogą otrzymać jako pamiątkę własnoręcznie wykonaną rzecz.
Warsztaty zaczynamy zwykle od poznania metod odlewania brązu, jako że we wczesnym średniowieczu zdecydowana większość ozdób wykonywana była właśnie z tego metalu. Jedną z nich jest metoda na tracony wosk. Uczestnicy rzeźbią w pierwszej kolejności model ozdoby z wosku, następnie oblepiają go dokładnie specjalnie do tego celu przygotowaną gliną, tworząc formę, suszą formę nad paleniskiem, wytapiają wosk i przystępują do odlewania. Temperatura w palenisku musi osiągnąć około tysiąca stopni Celsjusza, aby stopić brąz do postaci płynnej. W tym celu ogień w palenisku rozpala się i podnosi temperaturę za pomocą miechów, co trwa dłuższą chwilę. Następnie roztopiony brąz wlewa się do glinianej formy, w której po wytopieniu wosku (stąd nazwa metody na tracony wosk) zostaje odciśnięty wzór wykonywanej ozdoby. Forma gliniana jest jednorazowa, a ozdoba w niej powstała unikatowa, ponieważ po wlaniu metalu i wystudzeniu, formę rozbija się, by wydobyć odlany element. Wówczas pozostaje już tylko kilka czynności w celu wykończenia ozdoby, takich jak jej wypolerowanie, by móc cieszyć się jej pięknem i satysfakcją z jej tworzenia!
Inną metodą odlewniczą wykorzystywaną we wczesnym średniowieczu, którą poznają uczestnicy warsztatów, jest metoda odlewania na piasek. Forma piaskowa, w odróżnieniu od formy glinianej, jest wielokrotnego użytku. Gotową ozdobę możemy bowiem wielokrotnie odciskać w piasku i powielać, wlewając roztopiony metal do środka formy piaskowej, w której uprzednio odciśnięty został negatyw ozdoby. Całkowity proces tworzenia modeli, przygotowania form oraz odlewania i wykończenia ozdób może trwać nawet kilka dni, dlatego uczestnicy nierzadko biorą udział w warsztatach całotygodniowych. A bardziej zaawansowani, na życzenie, tworzą i odlewają dla siebie także ozdoby ze srebra, jako bardziej kosztownego i rzadziej we wczesnym średniowieczu wykorzystywanego kruszcu.
Poza wczesnośredniowiecznymi metodami odlewniczymi, w czasie warsztatów prezentujemy także inne techniki wykonywania biżuterii i szeroko pojmowanych ozdób, takie jak oprawa rogów, pochew do noży i mieczy czy plecenie łańcuchów z wykorzystaniem poznanych splotów wczesnośredniowiecznych.
Warsztaty wczesnośredniowiecznych technik tworzenia ozdób są więc z jednej strony nauką, a z drugiej strony interesującą przygodą i podróżą w czasie… Zapraszamy!
Grzegorz i Aleksandra Pilarczyk
Warsztaty dofinansowane ze środków Województwa Zachodniopomorskiego @pomorzezachodnie #wzp.pl
